Moeten AFM en DNB samen verder?

Nederland kent een functioneel toezichtmodel voor de financiële markt, het zogenaamde 'Twin Peaks model'. Het prudentieel toezicht is opgedragen aan DNB, met een duidelijke link naar 'systeemstabiliteit', en het gedragstoezicht aan de AFM met als doelstelling normconform handelen. Er is voor dit systeem gekozen omdat bij één financiële toezichthouder de kans bestaat dat het prudentieel toezicht dan wel het gedragsaspect ondersneeuwt. Het gedragstoezicht is namelijk veelal gebaat bij publiciteit. Het publiceren van een normovertreding door een instelling zorgt immers voor een generaal preventieve werking. Publiciteit kan echter weer negatieve gevolgen hebben voor de systeemstabiliteit. Het Twin Peaks model - zo is de gedachte - zorgt voor een goed evenwicht tussen beide belangen. In zijn recente speech op 9 oktober pleitte Hans Hoogervorst nog eens voor het Twin Peaks model, juist in tijden van crisis.

De DSB-affaire laat echter zien dat wat als een gedragsissue begint, uiteindelijk kan uitmonden in een prudentieel probleem. Het toezicht van de AFM zag in eerste instantie op de kwaliteit van de producten en dienstverlening van DSB, zoals het onderzoek naar de koopsompolissen. De AFM heeft in mei van dit jaar een tweetal boetes opgelegd aan DSB, die ze begin juli heeft gepubliceerd. Door het publiceren worden het onderzoek en de geconstateerde overtredingen bekend bij het publiek. Het gedragstoezicht van de AFM beïnvloedt daarmee het vertrouwen dat cliënten hebben in DSB. Cliënten zonder vertrouwen in hun bank, halen hun geld daar weg en dat is weer van invloed op de liquiditeit en solvabiliteit.

Het zou het toezicht op financiële instellingen ten goede komen als beide doelstellingen - normconform gedrag en systeemstabiliteit - vanaf het begin van een onderzoek worden meegewogen. Met twee gescheiden toezichthouders bestaat het gevaar dat vooral het prudentieel aandachtsgebied onvoldoende (of te laat) aandacht krijgt wanneer de oorsprong van het probleem ligt bij het niet (voldoende) naleven van de gedragsregels. De gedragstoezichthouder zal dan immers voorop lopen in het onderzoek, terwijl daarbij keuzes gemaakt worden die in een later stadium voor het prudentieel belang funest kunnen zijn. Daar komt bij dat de cultuurverschillen tussen de AFM en DNB groot zijn, wat de samenwerking en het begrip over elkaars standpunten bemoeilijkt.

Als doelstellingen, culturen en standpunten samenkomen, wordt de juiste balans tussen prudentieel en gedragstoezicht echt bereikt. Terwijl tegelijkertijd wordt bespaard, omdat één toezichthouder aanzienlijk minder kosten met zich brengt dan twee.

Mr. Esther Vis-Osendarp is mede-eigenaar van CLCS bv.

Bron: FD, 05-11-2009