Vraag 14
In het hoofdstuk ‘een beter functionerende woningmarkt’ wordt vrijwel alleen ingegaan op de fiscale regelingen rondom eigenwoningbezit. Kunt u toelichten op basis van welke feiten en overwegingen is besloten de fiscale maatregelen die de sociale huursector raken, waaronder de vennootschapsbelasting (vpb), ATAD en overdrachtsbelasting, niet zijn meegenomen in dit rapport, terwijl dit vanuit maatschappelijk perspectief zeer relevante belastingen zijn?
Antwoord op vraag 14
Het klopt dat in het Bouwstenenrapport de focus ligt op de eigenwoningregeling. Dit is een bewuste keuze geweest omdat bovengenoemde fiscale regelingen en het effect daarvan op de woningmarkt onderdeel uitmaken van het IBO woningbouw. Het IBO woningbouw wordt naar verwachting nog voor deze zomer gepubliceerd. De differentiatie van de overdrachtsbelasting en de gevolgen van de verhoging van het algemeen tarief worden in 2024 geëvalueerd. De tussentijdse bevindingen kunnen dan desgewenst besproken worden bij de geëigende financiële besluitvormingsmomenten dit jaar.

Vraag 146 (..)
Hoeveel gevallen zijn er bekend waarbij de kwalificatie eigenwoning is vervallen bij afwijking vanaf 1 euro van het aflosschema of een looptijd 361 maanden?¹
Antwoord op vraag 146
Bij afwijking van het aflosschema komt in bepaalde gevallen de kwalificatie van de schuld als eigenwoningschuld te vervallen. Of een schuld waarmee de eigen woning is gefinancierd wel of niet kwalificeert als eigenwoningschuld is niet van belang voor de kwalificatie als eigen woning.
Er zijn geen gevallen bekend waarbij de kwalificatie eigenwoningschuld is vervallen bij afwijking van 1 euro van het aflosschema of een looptijd van 361 maanden. Dat zich dit kan voordoen is in het rapport vermeld om daarmee te benadrukken dat de fiscale aflossingseis erg gedetailleerd en complex is vormgegeven. Niet alleen bij grote afwijkingen van het aflosschema maar ook bij feitelijk relatief geringe afwijkingen van het aflosschema kunnen problemen ontstaan omdat niet is voldaan aan de wettelijke fiscale aflossingseis.

Vraag 147
Wat is er voor nodig om de Belastingdienst te laten beschikken over voldoende contra-informatie om op de 30-jaarstermijn te kunnen handhaven?
Antwoord op vraag 147
De Belastingdienst kan niet op de 30-jaarstermijn handhaven op basis van contra-informatie. De Belastingdienst bezit onvoldoende historische gegevens over bestaande situaties.
Om de 30-jaarstermijn te kunnen handhaven op basis van contra-informatie zijn langjarige historische gegevens noodzakelijk waarbij een koppeling moet worden gelegd tussen persoonlijke gegevens, de persoonlijke situatie en fiscale gegevens. Zoals ook in de kabinetsreactie op de evaluaties van de eigenwoningregeling is opgenomen valt het buiten het takenpakket en de capaciteit van de Belastingdienst om voor elke burger met een eigen woning een volledig historisch dossier op te zetten en bij te houden. De bewijslast van een aftrekpost ligt bij de belastingplichtige. Het is dan ook aan de belastingplichtige om relevante stukken goed te bewaren en te administreren. Risico daarbij is wel dat veel belastingplichtigen zich de waarde van historische gegevens in dit verband mogelijk niet of niet voldoende realiseren. Het toezicht op deze 30-jaarstermijn wordt relevant per 2031, aangezien de 30-jaarstermijn voor leningen aangegaan voor 2001 dan afloopt. De Belastingdienst beschikt niet over contra-informatie voor welke belastingplichtigen of voor welke leningdelen de 30-jaarstermijn vanaf 2031 een rol gaat spelen. Gelet op het feit dat het toezicht zeer arbeidsintensief is en de toezichtcapaciteit beperkt is, is de kans groot dat er een handhavingstekort ontstaat.

Vraag 148
Wat is de geschatte budgettaire derving van afschaffing van de 30-jaarstermijn? Of is hier vanwege het gebrek aan informatie geen realistische raming van te maken?
Antwoord op vraag 148
De kosten van het afschaffen van de 30-jaarstermijn zijn afhankelijk van de hoogte van hypotheekrente en de mate waarin deze afgetrokken mag worden van het inkomen. Als de hypotheekrenteaftrek wordt afgebouwd, dalen de kosten van het afschaffen van de 30-jaarstermijn. De fichebundel bij het rapport bevat twee varianten door DNB zijn berekend:

• fiche E01: De budgettaire derving van het afschaffen van de 30-jaarstermijn in het geval hypotheekrenteaftrek niet wordt afgebouwd is jaarlijks € 976 miljoen in de periode 2031 en 2042 bij een veronderstelde hypotheekrente van 3%.
• fiche E02: De budgettaire derving van het afschaffen van de 30-jaarstermijn in combinatie met het vanaf 2029 afbouwen van de hypotheekrenteaftrek door het percentage aftrekbare rente te verlagen met 5%-punt per jaar, is jaarlijks € 380 miljoen in de periode 2031 en 2042 bij een veronderstelde hypotheekrente van 3%. De structurele derving van het afschaffen van de 30-jaars termijn is nihil.

Vraag 149
Als het oorspronkelijke uitgangspunt om de netto-huurwaarde te belasten was gehanteerd, wat was het eigenwoningforfait dan geweest in 2018, 2020, 2022 en 2024?
Vraag 150
Welke budgettaire derving is hiermee gemoeid voor de betreffende jaren?

Pagina 159 pdf

Bron: Rijksoverheid

^{1  Toevoeging Fintool}

• De €1 is ook al genoemd in het Fintool artikel 'Simpele casus, of toch niet?' (november 2020)
• De 361 maanden looptijd variant zal veelal enkel bij een familiehypotheek of BV lening mogelijk zijn. De opnieuw 360 maanden looptijd na eerder gestart aflosschema onder nieuw recht is wel al meerdere malen fiscaal gesanctioneerd (paar dossiers bekend bij Fintool helpdesk, wat dan maar een zeer klein deel is van de totale 'afwijzingen aftrek' door de Belastingdienst).