Meer werken loont vaker dan gedacht

Wat is marginale druk – en waarom doet het ertoe?

De marginale druk is het percentage van een extra verdiende euro dat verloren gaat aan belastingen, premies en het wegvallen van toeslagen. Het Nederlandse belasting- en toeslagenstelsel is complex. Inkomensafhankelijke regelingen, heffingskortingen en afbouwtrajecten maken het moeilijk voor mensen om zelf te berekenen wat extra werken netto oplevert. Veel mensen denken daarom dat ze er nauwelijks op vooruitgaan – of zelfs achteruit – terwijl dit in werkelijkheid vaak meevalt.

Onderzoeksopzet en interventies

Het onderzoek "Loont het om meer te werken?" (september 2025) werd uitgevoerd onder ruim 2.500 Nederlanders via het LISS-panel. In het experiment zijn drie informatie-interventies getest:

1. Algemene informatie over marginale druk per inkomensgroep.
2. Uitnodiging tot gebruik van de Nibud werkurenberekenaar – een tool waarmee mensen kunnen zien wat meer uren werken netto oplevert.
3. Combinatie van bovenstaande twee.

Een controlegroep ontving geen extra informatie. De deelnemers werden op twee momenten bevraagd over hun perceptie van marginale druk én over hun werkuren.

Resultaten: mispercepties zijn wijdverbreid

De uitkomsten zijn opvallend:

• Mensen met een bruto maandinkomen < €2.000 overschatten hun marginale druk met gemiddeld 28 procentpunt.
• Middeninkomens (€2.000 – €3.000) onderschatten hun marginale druk licht (-2,7 pp).
• Hogere inkomens (> €3.000) onderschatten de marginale druk sterker (-4,5 pp).

De gemiddelde werkelijke marginale druk lag rond de 42–43%, terwijl de gepercipieerde druk bij lage inkomens vaak boven de 70% lag.

Arbeidsaanbodeffect: +1,5 uur/week

Bij mensen die hun marginale druk aanvankelijk overschatten, resulteerde de informatievoorziening in:

• Een reductie van de misperceptie met 4–7 procentpunt.
• Een gemiddelde toename van het arbeidsaanbod met 1,5 uur per week.

Voor mensen zonder beperkingen (zoals mantelzorg of gezondheid) liep dit zelfs op tot 2,7 uur per week. Daarmee is het effect beleidsmatig relevant: als elke parttimer met een lage inkomenspositie één uur extra per week zou werken, zou dit significante verlichting geven op de arbeidsmarkt.

Beperkt gebruik Nibud-tool – maar wel effectief

Opvallend is dat slechts 5% van de deelnemers in de Nibud-groepen daadwerkelijk gebruikmaakte van de werkurenberekenaar. Toch was er een positief effect: de uitnodiging an sich leidde al tot bijstelling van de inschatting van de marginale druk. Mogelijk fungeert de uitnodiging als nudging – het zet mensen aan het denken en heroverwegen.

Belemmeringen voor gebruik van de tool waren o.a. onbekendheid, tijdsinvestering, moeite met benodigde gegevens en technische problemen. Lager opgeleiden en mensen met lagere inkomens gebruikten de tool minder vaak, mede door cognitieve belasting en mogelijk door financiële stress.

Beleidsimplicaties: van brieven tot nudging

De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen om de mispercepties in te perken en het arbeidsaanbod te stimuleren:

• Laagdrempelige communicatie, zoals een campagne (“Meer werken loont vaker dan je denkt”) via sociale media, werkgevers en gemeentekanalen.
• Gerichte brieven of berichten aan parttimers met lage inkomens over hun werkelijke marginale druk.
• Gebruik van werkgevers als schakel: bijv. functioneringsgesprekken combineren met inzicht in financiële voordelen van meer werken.
• Eenvoudigere tools die zonder veel invoer snel een inschatting kunnen geven van de marginale druk.

Belangrijk is dat informatie afgestemd wordt op de doelgroep. Denk aan visuele hulpmiddelen, video’s en concrete rekenvoorbeelden die de abstracte term "marginale druk" vertalen naar wat er werkelijk op de loonstrook verandert.

Conclusie: werken moet niet alleen lonen, maar ook als zodanig worden ervaren

Het onderzoek toont aan dat mispercepties over de marginale druk het arbeidsaanbod negatief beïnvloeden. Vooral parttimers met lage inkomens – een groep die cruciaal is in de krappe arbeidsmarkt – worden hierdoor mogelijk onnodig geremd in hun werkuren.

De sleutel ligt in betere communicatie, niet in meer fiscale prikkels. Want zolang mensen denken dat ze er nauwelijks op vooruitgaan, zullen ze de prikkel niet ervaren – ook als die er wel is.

Wil je zelf zien wat meer werken oplevert? Probeer dan de Nibud werkurenberekenaar.

Bron: Rijksoverheid