Banken en verzekeraars mogen verlies verstoppen

Het voorstel heeft in potentie grote gevolgen voor de rapportage door financiële instellingen. Die hebben tijdens de kredietcrisis vooral verliezen geleden door dalende marktprijzen van aandelen en andere effecten. Straks zullen marktschommelingen minder snel de solvabiliteit aantasten. Overheidsingrijpen wordt dan minder vaak nodig.

Eerder lekte al uit dat banken de waarde van hypotheekportefeuilles en andere rentedragende effecten straks helemaal mogen loskoppelen van de marktwaarde. De afgelopen twee jaar heeft vooral dit soort portefeuilles voor grote afschrijvingen gezorgd.

Gisteren, bij de officiële publicatie van de voorstellen, bleek dat banken en verzekeraars ook de waardedalingen en -stijgingen van hun aandelenportefeuille niet langer hoeven te laten zien in de winst-en-verliesrekening.

Beleggers moeten voortaan vooral kijken naar de balans, want alleen daar zijn de waardeschommelingen nog zichtbaar. In principe geldt de versoepeling van de regels alleen voor strategische deelnemingen. Een bedrijf hoeft echter niet te bewijzen dat sprake is van zo'n bijzondere situatie. Een bron bij de IASB stelt dat eigenlijk alle aandelen in deze nieuwe categorie kunnen worden geschoven.

De IASB stelt wel een voorwaarde die de nieuwe boekhoudcategorie minder populair zal maken: ook de dividenden mogen niet langer in de winst zichtbaar zijn, maar gaan rechtstreeks naar de balans.

Voor banken en verzekeraars wordt het daarom een moeilijke keuze. Helemaal omdat aandelen die niet in deze categorie worden gestopt, voortaan nog sneller meebewegen met de beurswaarde dan nu het geval is.

Alle voorgestelde aanpassingen zijn terug te voeren op de afschaffing van een onduidelijke boekhoudcategorie die onder financiële instellingen lange tijd zeer populair was: de categorie 'beschikbaar voor verkoop'. Beleggingen in dat chapiter moeten soms wel en soms niet tegen marktwaarde worden geboekt. De IASB verdedigt de voorstellen dan ook door te zeggen dat het minder complex wordt.

De verandering van de boekhoudregels lijkt vooral een antwoord te zijn op de politieke roep om versoepeling. Banken ontdekten pas tijdens de crisis de nadelen van deze boekhoudcategorie, vooral bij hypotheekportefeuilles. Zodra daar een (klein) deel van de verwachte rente niet binnenkomt, moet de portefeuille tot op marktwaarde worden afgeboekt. Dat heeft tot grote schade geleid, want de marktwaarden liggen laag.

In de nieuwe situatie mogen dergelijke beleggingen altijd op kostprijs blijven staan, behalve enkele gevaarlijke stukken ervan. Alleen de werkelijke wanbetalingen gaan ten laste van de winst.

De wijzigingen zijn omstreden. Critici stellen dat de markt een betere voorspelling geeft van toekomstige verliezen dan de concrete wanbetalingen.

Het voorstel van de IASB moet, na een consultatieronde, nog dit boekjaar als regel gaan gelden.

Bron: FD, 15-07-2009