Nieuwe aanpak faillissementsfraude

De bestrijding faillissementsfraude verloopt via twee sporen: het preventieve en het strafrechtelijke. Maar vooral van de preventieve aanpak is weinig terechtgekomen. Een civielrechtelijk bestuursverbod is nog steeds niet ingevoerd. Dat geldt ook voor een nieuw systeem voor toezicht op rechtspersonen. Een nieuw computersysteem met de naam HTR (Herziening Toezicht Rechtspersonen) had al twee jaar moeten draaien. Nu staat de introductie gepland voor 1 juli aanstaande. En met een ander plan, een centraal insolventieregister, is pas onlangs begonnen. Sinds 1 januari wordt van curatoren verwacht dat zij hun openbare faillissementsverslagen elektronisch opsturen naar www.rechtspraak.nl.

Niet alleen de preventieve, ook de strafrechtelijke aanpak stagneert. Het probleem begint al met de curatoren. Die doen te weinig aangifte. De reden is dat zij in het gros van de zaken worden geconfronteerd met een lege boedel. Geld om gedegen onderzoek naar de oorzaak van een bankroet te doen, is er niet.

Curatoren die wél aangifte doen en naar de politie of een fraudemeldpunt stappen, klagen dat ze vervolgens zelden iets horen over het resultaat. De politie heeft bovendien te weinig kennis en mankracht om de wat eenvoudige zaken aan te pakken.

Die kennis is er wel bij de Fiod, de fiscale opsporingsdienst. Maar ook hier is de capaciteit beperkt. De Fiod heeft ook complexe zaken van vastgoed-, milieu- en beleggingsfraude in behandeling. Ook hier is het schipperen met tijd en mensen.

Toch moet faillissementsfraude harder worden aangepakt, vinden de aanwezigen op het ministerie. De schade is immers groot.

Het WODC, het wetenschappelijke instituut van Justitie, onderzocht 868 faillissementen uit 2004. In bijna een kwart vonden de onderzoekers ‘enige vorm’ van fraude. Het gemiddelde schadebedrag bedroeg 600.000 euro. Vooral UWV en Belastingdienst waren slachtoffer. De totale schade van de onderzochte frauduleuze zaken bedroeg 220 miljoen euro. Dit bedrag moet volgens het WODC worden beschouwd als een ‘lage ondergrens’. Ruim drieduizend werknemers verloren door fraude hun baan.

De ambtenaren van het ministerie en het OM vinden daarom dat de aanpak van faillissementsfraude radicaal anders moet. Het is een maatschappelijk probleem waarbij veel partijen zijn betrokken: de Kamers van Koophandel (KvK), het midden- en kleinbedrijf (mkb), de Belastingdienst, de Fiod, de politie, de curatoren, maar ook de rechters-commissarissen die zich over faillissementsaanvragen moeten buigen. Samenwerking tussen deze partijen lijkt een goede oplossing.

Ook wordt gesproken over een toezichthouder op rechtspersonen, een leidende instantie bij onder andere faillissementsfraude. Een dergelijke autoriteit zou zowel preventieve als repressieve bevoegdheden moeten krijgen. Zo zou bijvoorbeeld verhinderd kunnen worden dat een bekende fraudeur opnieuw bestuurder van een besloten vennootschap kan worden.

Bron: FD, 10-05-2011