Het kan voor particulieren aantrekkelijk zijn om aan elkaar eigenwoningleningen te verstrekken. Voor de geldgever (bijvoorbeeld de ouders) valt de vordering in box 3, terwijl voor de geldnemer renteaftrek in box 1 van toepassing is. Bij een rente van 4% betaalt de geldgever maximaal 1,2% vermogensrendementsheffing (aanname, daar dit per belastingplichtige fluctueert sinds BP2017), (vordering = box 3) en heeft de geldnemer een belastingvoordeel van 1,634% (bij 40,85% IB tarief 2018) 1,98% (bij 49,5% IB tarief 2018 (vanwege afbouw 52%).

Belastingplichtige heeft een lening bij een familielid afgesloten voor de verwerving van zijn woning. Deze lening kan alleen een eigenwoningschuld zijn als hij hierover jaarlijks in de aangifte de vereiste gegevens verstrekt. Belastingplichtige verzuimt zowel de betaalde rente als de gegevens van deze lening in zijn aangifte te vermelden. Hij gaat op tijd in bezwaar tegen de opgelegde aanslag en verstrekt daarbij de gegevens van de lening. Voldoet belastingplichtige alsnog aan de informatieplicht, zodat de lening als eigenwoningschuld kan worden aangemerkt?

De familiebank kan gezien de huidige stand van de spaarrentes een goed alternatief vormen. Maar welk rentepercentage mag men dan rekenen? Vaak wordt een 'opslag' van 25% als richtlijn gegeven. In een handreiking familieleningen geeft de Belastingdienst een richtlijn. En heel handig, er is ook een 'toetsschema'.

Hieronder wordt een praktijkcasus beschreven, waarbij gebruik is gemaakt van een familiehypotheek (met schenkconstructie). In de regel fiscaal bezien een voordelige constructie. De hypotheekrente is weliswaar hoger dan bij de bank, maar door de belastingteruggave in combinatie met het terugschenken door de ouder(s) heeft de huiseigenaar lagere of geen extra maandlast als gevolg van de familiehypotheek.

Schuldigerkenning uit vrijgevigheid is een populaire manier om toekomstige erfbelasting te besparen. Dit wordt ook wel "papieren schenking" genoemd.