Context en ontwikkelingen

Bij het maken van financiële keuzes worden we dagelijks blootgesteld aan de beïnvloeding door andere mensen en bedrijven. Koop ik die schoenen, en zal ik later betalen? Of: zou ik ook eens moeten starten met beleggen? Sommige financiële keuzes zijn klein en overzichtelijk, met geld dat iemand kan missen.

Maar het kan ook gaan om grote, impactvolle beslissingen die risico’s op kunnen leveren. Denk aan het opzijzetten van geld voor de oudedagvoorziening. De beïnvloeding van consumenten bij het maken van dergelijke keuzes is er al sinds jaar en dag. Vaak is dat nuttig. En gewenst. Het advies van een hypotheekadviseur bijvoorbeeld bij het kopen van een woning. Maar beïnvloeding kan ook ongewenst zijn, wanneer consumenten verleid worden om ongeïnformeerde financiële keuzes te maken die juist niet in hun belang zijn. Of erger: beïnvloeding die hen financieel serieus kan schaden. Daarom zijn er algemene regels om mensen te beschermen tegen bijvoorbeeld misleiding in reclame-uitingen. Financiële ondernemingen en financieel adviseurs zijn bovendien gebonden aan een uitgebreide, aanvullende set met (Europese) regels. De waarschuwing ‘Let op! Geld lenen, kost geld’, een standaard waarschuwing die alle kredietaanbieders moeten opnemen bij reclame-uitingen voor consumptieve leningen, is misschien wel het bekendste voorbeeld van een verplichting.

Pijlers

Samen met de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen richt ik mij daarbij in het bijzonder op jongeren en andere groepen die kwetsbaarder zijn voor beïnvloeding. Mijn beleid om de risico's van directe en indirecte beïnvloeding te beperken bestaat uit drie pijlers: (1) financiële educatie, (2) beleid en wetgeving, en (3) toezicht en handhaving.

Acties op het gebied van financiële educatie

• De Week van het Geld dient als belangrijke aanjager voor het structureel stimuleren van financiële vaardigheden van kinderen en jongeren. Tijdens deze week wordt er veel aandacht gegenereerd voor onderwerpen zoals (f)influencers en financiële verleidingen. Het hele jaar door biedt Wijzer in geldzaken onderwijsmateriaal voor scholen aan waar deze week ook nadruk op wordt gelegd.
• In samenwerking met de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen is de voorlichtings- en bewustwordingscampagne ‘Je Geld de Baas’ ontwikkeld over de risico’s en gevolgen van financiële verleidingen. De eerste ronde van de campagne ‘Hoe voorkom je een Betaal Later Kater’ over BNPL is 15 maart jl. gelanceerd. Eerder is een ‘Slim in crypto’ campagne uitgerold om jongeren te wijzen op de risico’s van het handelen in crypto. De minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen heeft in het Nationaal Jeugddebat dat plaatsvond op 15 april jl. aan de deelnemende jongeren toegezegd om verder met hen in gesprek te gaan over hoe jongeren beter bereikt kunnen worden, en hen te betrekken bij haar nog te starten campagne over jongeren en schulden.
• De subsidieregeling ‘Financiële Educatie voor onderwijsinstellingen’ van de minister voor Armoede, Participatie en Pensioenen heeft als doel het creëren, ontwikkelen en bevorderen van structurele aandacht voor financiële educatie binnen het onderwijs (po, vo en mbo).

Acties op het gebied van beleid en wetgeving Buy now, pay later:

• De minister voor Rechtsbescherming, de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Penisoenen en ik kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat BNPL-betaaldiensten wettelijk verplicht worden de leeftijd van gebruikers te verifiëren.
• De Europese Richtlijn consumentenkrediet (CCD) is, mede door de inzet van het kabinet, recent aangescherpt en treedt vanaf 2026 in werking. Vanaf dan moeten ook de aanbieders van BNPL-betaaldiensten aan dezelfde, strenge regels voldoen als de aanbieders van consumptief krediet. Het kabinet is voortvarend aan de slag gegaan met de omzetting van de herziene richtlijn in nationaal recht.
• Samen met mijn collega-ministers en de AFM ben ik al geruime tijd in gesprek met de aanbieders van BNPL-betaaldiensten om hun gedragscode verder aan te scherpen. Dit gesprek zetten wij voort.

Acties op het gebied van toezicht en handhaving

• De aanbieders van BNPL-betaaldiensten komen vanaf eind 2026 onder het toezicht van de AFM.
• Cryptoactivadienstverleners en uitgevers van cryptoactiva komen vanaf eind 2024 onder het toezicht van de AFM en DNB.
• Mede op basis van de resultaten van eigen consumentenonderzoek stelt de AFM onder meer leidraden vast die financiële ondernemingen moeten aansporen om verstandige financiële keuzes van consumenten te bevorderen. Deze leidraden zien bijvoorbeeld op effectieve informatieverstrekking en het toepassen van gedragsinzichten.
• Al sinds 2021 besteedt de AFM veel aandacht aan het toezicht op finfluencers. Naar aanleiding van een verkennend onderzoek heeft de AFM richting finfluencers duidelijk gemaakt aan welke regels zij zich moeten houden en beleggingsondernemingen die samenwerken met finfluencers opgedragen te stoppen met het verstrekken van aanbrengvergoedingen (provisies) aan finfluencers. De AFM beraadt zich op dit moment op eventuele vervolgstappen na afgeronde toezichtsonderzoeken naar enkele finfluencers.

Bron: Rijksoverheid