AFM rapporteert over Wfd-toezicht 2006

De AFM maakte volgens eigen zeggen in 2006 een voortvarende start met haar Wfd-toezicht. Deze wet ging per 1 januari 2007 op in de Wet op het financiële toezicht (Wft) waarbij het grootste deel van de inhoud, de normen, hetzelfde is gebleven.

Wfd-toezicht 2006: resultaten in cijfers

Vergunningverlening en register

In 2006 ontving de AFM 12.233 vergunningaanvragen waarvan 11.224 onder het overgangsregime. Van 8.665 (71%) aanvragen werd de behandeling afgerond. De AFM verleende 7.818 vergunningen en wees 17 aanvragen af. Ten aanzien van zo’n 600 instellingen is er het voornemen de aanvraag af te wijzen. 680 vergunningaanvragen werden door de aanvrager ingetrokken (zie ook ‘Voorbeeldbeschrijving van ingetrokken vergunningaanvraag’). Bij de aanvragen werden 19.579 bestuurders aangemeld waarvan er in 2006 18.605 (95%) op betrouwbaarheid werden getoetst.

Eind april 2006 publiceerde de AFM het Wfd-register. Aanbieders (banken en verzekeraars) meldden in 2006 598 bemiddelaars die niet in het register stonden. Het merendeel betrof niet-actieve portefeuilles.

Informatieverschaffing en uitvoering toezicht

Naast het publiceren van een brochure en een overzicht van de belangrijkste Wfd-normen (het kwaliteitskenmerkendocument) werden in 2006 15 digitale nieuwsbrieven naar 8.167 abonnees gestuurd. De AFM organiseerde workshops en zij voerde met Bureau D&O een ronde door het land uit om het klantprofiel en de eisen aan het adviestraject toe te lichten.

De AFM werkt samen met de Stichting Financiële Dienstverlening (StFD) die financiële dienstverleners ondersteunt bij het aanvragen van een vergunning en het hen makkelijker maakt om de normen na te leven. Ook pleegt de StFD namens marktpartijen overleg met de AFM en het ministerie van Financiën over relevante ontwikkelingen. De StFD liet haar ruim 8.500 deelnemers in het najaar een self assessment invullen en gaf feedback op de uitkomsten. De AFM stuurde haar self assessment naar bijna 2.900 financiële dienstverleners.

De AFM had in 2006 frequent contact met de 20 grootste banken en verzekeraars, met in totaal ongeveer 70% marktbereik, om de naleving van de Wfd te stimuleren en een zogenaamde nulmeting op de Wfd-implementatie en -compliance uit te voeren. Zie hieronder bij ‘Korte beschrijving van het reguliere toezicht op banken en verzekeraars’ voor onderwerpen die in deze frequente contacten aan de orde werden gesteld.

In 2006 startte de AFM 127 onderzoeken bij financiële dienstverleners, de meeste bij bemiddelaars en op basis van signalen van marktpartijen of consumenten. Bij alle onderzochte ondernemingen bleek de naleving onvoldoende te zijn. In bijna 20 gevallen was de situatie dermate ernstig dat de AFM corrigerende maatregelen trof. Formele maatregelen zoals een boete of last onder dwangsom bleven uit omdat de betreffende ondernemingen zelf besloten om de vergunningaanvraag in te trekken als gevolg van faillissement of het anderszins staken van de activiteiten. Zie hieronder bij ‘Uitkomsten van 127 onderzoeken bij financiële dienstverleners’ voor een globale beschrijving van de uitkomsten van de in 2006 verrichte onderzoeken.

De AFM verrichtte in 2006 een themaonderzoek naar overkreditering bij consumptief krediet. Bij dit onderzoek waren geen grootbanken betrokken. Belangrijke uitkomsten van dit onderzoek zijn dat slechts een derde van de onderzochte reclame-uitingen en kredietprospectussen voldoet aan de gestelde eisen en dat veel partijen onvoldoende waarborgen tegen onverantwoorde kredietverstrekking hebben. Mede naar aanleiding van dit onderzoek hebben de brancheorganisaties het initiatief genomen om nieuwe normen ontwikkelen. In het najaar startte de AFM de voorbereiding voor een tweede themaonderzoek, gericht op het adviestraject bij hypotheken. Dit themaonderzoek zal in de eerste helft van 2007 uitgevoerd worden.

Uitkomsten van 127 onderzoeken bij financiële dienstverleners

De AFM heeft alle onderzochte instellingen aangesproken op het in meer of mindere mate onvoldoende naleven van de Wfd. Dit gebeurde door middel van zogenoemde normoverdragend gesprekken of brieven, veelal in een gesprek op het kantoor van de financiële dienstverlener of bij de AFM in Amsterdam.

In bijna 20 gevallen was de situatie dermate ernstig dat de AFM corrigerende maatregelen trof. Een greep uit de getroffen maatregelen op basis van onderzoeken:

Afwijzing van de vergunningaanvraag wegens onbetrouwbaarheid van de bestuurder.

Doorleiding naar de AFM-afdeling Illegale Financiële Activiteiten (IFA) wegens onterecht beroep op het overgangsregime. IFA legt in veel van dit soort gevallen boetes op.

Bespoediging van het faillissement of ontbinding van een financiële dienstverlener, om het risico van consumentbenadeling te verkleinen. Bij eventuele toekomstige vergunningaanvragen door de betrokken bestuurders zal de AFM het faillissement of de ontbinding zeker in haar beoordeling betrekken.

Bespoediging van het intrekken van de vergunningaanvraag door de financiële dienstverlener (zie ook hieronder bij ‘Voorbeeldbeschrijving van ingetrokken vergunningaanvraag’).

Voorbeeldbeschrijving van ingetrokken vergunningaanvraag

In verreweg de meeste gevallen zijn intrekkingen van de vergunningaanvraag op initiatief van de instelling zelf gebeurd. In een aantal gevallen heeft de AFM hierin echter een actieve rol gespeeld.

Een van de door de AFM uitgevoerde onderzoeken bij financiële dienstverleners betrof een kleinere (3 medewerkers) bemiddelaar in het midden van het land. Op basis van de in het kader van de vergunningaanvraag naar boven gekomen informatie vond de AFM het noodzakelijk om door middel van een bezoek aan de onderneming meer informatie te verkrijgen. De door de bemiddelaar aangevraagde vergunning onder het overgangsregime was nog niet verleend en de uit het onderzoek te verkrijgen nadere informatie zou de AFM in staat stellen om een afgewogen beslissing op de aanvraag te nemen.

Tijdens het onderzoek op het kantoor van de bemiddelaar constateerde de medewerkers van de AFM al vrij snel diverse tekortkomingen. Dit betrof onder andere gebrekkige adviestrajecten die zij in meerdere onderzochte klantdossiers aantroffen. In het afsluitende gesprek met de bestuurder werd dit door de AFM-medewerkers aan de orde gesteld. De bestuurder onderkende dat zijn onderneming op meerdere Wfd-normen tekortschoot. Hij gaf aan te hebben besloten om zijn organisatie niet op (minimum) Wfd-niveau brengen maar om met zijn activiteiten te stoppen en zijn portefeuille per direct af te bouwen of te verkopen. Binnen een week na het bezoek ontving de AFM het verzoek om intrekking van de vergunningaanvraag.

Korte beschrijving het reguliere toezicht op banken en verzekeraars

De AFM is al in 2005, dus voordat de Wfd in werking trad, gestart met frequente gesprekken met banken en verzekeraars. Op deze manier verkreeg de AFM inzicht in de voortgang van de voorbereidingen op de Wfd en kon zij partijen daarbij waar nodig helpen. In 2006 verrichtte de AFM een zogenaamde nulmeting op de Wfd-implementatie en -compliance, en de mate van beheersing bij banken en verzekeraars. Door de frequente contacten kon de AFM de gestage implementatie van de Wfd binnen deze grote instellingen volgen. Zaken die daarbij aan de orde kwamen waren onder meer hoe het projectplan implementatie Wfd vormgegeven was, hoe de overdracht van projectorganisatie naar lijn plaatsvond, hoe compliance en audit afdelingen de naleving van de wet controleren en wat de uitkomsten van dergelijke onderzoeken waren.

Binnen dat kader viel ook de door banken en verzekeraars uit te voeren controle op de Wfd-registraties van financiële dienstverleners waarmee zij zaken deden. Eind april 2006 werd het Wfd-register van de AFM openbaar via de website van de AFM www.afm.nl. Banken en verzekeraars konden vanaf dat moment controleren of alle financiële dienstverleners - bemiddelaars, gevolmachtigd agenten - waarmee zij zaken deden, stonden ingeschreven. Partijen zonder (toereikende) Wfd-registratie die toch producten van en via banken en verzekeraars probeerden te sluiten, overtraden de Wfd.

De AFM constateerde dat het aantal door banken en verzekeraars aan haar gemelde financiële dienstverleners zonder (toereikende) Wfd-registratie fors achterbleef bij haar verwachting. Daarom heeft de AFM in het najaar banken en verzekeraars aangesproken op hun verantwoordelijkheid bij het van de markt weren van malafide financiële dienstverleners. Dit leverde in totaal bijna 600 meldingen door banken en verzekeraars over financiële dienstverleners zonder (toereikende) Wfd-registratie op, meestal partijen met zogenoemde slapende portefeuilles. Deze partijen zonder Wfd-registratie werden door het AFM-onderdeel Illegale Financiële Activiteiten in onderzoek genomen en gesommeerd hun activiteiten te staken.