De financieel dienstverlener als poortwachter

Hypotheekfraude is iedere vorm van oplichting zoals vervalsing of misleiding van documenten, met als doel om de hypotheekaanbieder te laten geloven dat deze feitelijk juist zijn. Hypotheekfraude is ook het doorzetten van valse informatie aan kredietaanbieders. Het kan gaan om een vervalste belastingaangifte, omzetgegevens, loonstroken, fictieve werkverbanden of gemanipuleerde taxatiewaardes.

Rol van de fixer

De fixer speelt vaak een centrale rol in hypotheekfraude. Fixers zijn tussenpersonen die zich in verschillende hoedanigheden voordoen, zoals vertrouwenspersonen, boekhouders of makelaars. Zij fungeert vaak als aanspreekpunt voor de kredietaanvrager.

Als er sprake is van een fixer heeft de geldnemer veelal zelf geen contact met de financieel dienstverlener bij het aanvragen van het hypothecaire krediet. De AFM ontvangt signalen dat fixers vaak freelancers, makelaars, tussenpersonen of onderbemiddelaars zonder AFM-vergunning zijn die zich presenteren als hypotheekadviseur. De fixer werkt in dat geval samen met financieel dienstverleners die beschikken over een AFM-vergunning.

Mogelijke signalen van hypotheekfraude

In meldingen die de AFM ontvangt over hypotheekfraude, komen onder meer onderstaande signalen voor die kunnen duiden op fraude. Het is goed alert te zijn op dergelijke of andere signalen:

• Een relatief hoog inkomen ten opzichte van de leeftijd van de kredietaanvrager;
• Een (ongebruikelijke) inkomensstijging van de geldnemer vlak voor de hypothecair kredietaanvraag;
• Verandering van dienstverband of beëindiging van bedrijfsactiviteiten vlak na de hypothecair kredietaanvraag;
• Indien sprake is van vervalste jaarstukken bij kredietaanvragers die zzp’er zijn, zijn vaak dezelfde boekhouders of administratiekantoren betrokken;
• Bij een geldnemer met een zakelijk inkomen wordt vaak een Inkomensverklaring Ondernemer (IKV) voorgelegd. De IKV’s worden opgesteld door externe partijen en kunnen gebaseerd zijn op vervalste stukken;
• De aangifte inkomstenbelasting (IB) wordt vlak voor of tijdens de hypothecair kredietaanvraag verricht. Als de stukken pas vlak voor de aanvraag worden opgestuurd kunnen ze niet meer geverifieerd worden door de financieel dienstverlener en/of hypothecair kredietaanbieder;
• Hoge (contante) vergoedingen van de hypothecair kredietaanvrager aan de fixer;
• Onlogische of grote geografische afstand tussen de betrokken dienstverleners (bijvoorbeeld notarissen, boekhouders) en de hypothecair kredietaanvrager;
• Stressdossiers waarbij hoge druk op de doorlooptijd wordt uitgeoefend door de aanvrager of een tussenpersoon.

Bron: AFM