Participatie ouderen is oplossing voor vergrijzing

Het vergrijzingsprobleem wordt vaak gezien als de optelsom van de kosten van de AOW, de kosten van de zorg en de behoefte aan verplegend personeel. Volgens de Rabo-economen is echter iets anders de kern van het vergrijzingsprobleem: de gebrekkige participatie aan het maatschappelijke proces.

Door de ruime mogelijkheden voor vervroegde uittreding raakten ouderen de afgelopen decennia al ver voor hun 65ste levensjaar ‘vrijgesteld’ van maatschappelijke verplichtingen, zoals het leveren van betaalde arbeid en het meebetalen aan de AOW. In de jaren negentig verrichtte nog maar de helft van de Nederlanders tussen de 45 en 65 jaar betaalde arbeid. Inmiddels zijn de mogelijkheden tot vervroegde uittreding al fors beperkt en neemt de arbeidsparticipatie in voornoemde leeftijdscategorie alweer toe: van 52% in 2000 tot 58% in 2005. Deze inhaalslag is vooral te danken aan de sterk bijgetrokken arbeidsparticipatie van vrouwen in deze leeftijdscategorie. Een algemene toename van de arbeidsparticipatie van ouderen zou bovenal een aanzienlijk extra arbeidspotentieel blootleggen.

Ouderen keren zich ook buiten de arbeidsmarkt af van de samenleving. Zij verruilen niet zozeer betaalde voor onbetaalde maatschappelijke participatie, maar richten zich vooral op persoonlijke ontplooiing en welzijn, door bijvoorbeeld theaterbezoek en reizen. Door deze ‘vrijblijvende’ invulling van hun tijdbesteding hebben ouderen een meer in zichzelf gekeerde positie en vervullen zij voor de samenleving als geheel een minder zinvolle rol dan mogelijk zou zijn. Waardevolle menskracht en ervaring blijven immers onbenut. Bovendien kan meer maatschappelijke participatie door ouderen de negatieve beeldvorming pareren die zij over zich afroepen door zich terug te trekken in hun ‘Zwitserlevengevoel’.

Maar ouderen doen ook zichzelf tekort door niet langer te participeren in het maatschappelijke leven. Ook oudere mensen die zorg van anderen nodig hebben, verkeren liever in een positie van ‘geven en nemen’ dan in een positie van eenzijdige afhankelijkheid. Bovendien kan een grotere maatschappelijke participatie van ouderen een rol spelen bij het terugdringen van het beroep op professionele zorg. Denk aan vrijwilligerswerk en mantelzorg. Overigens speelde de vergrijzing tot nog toe slechts een bescheiden plaats in de groei van de vraag naar zorg.

U kunt hier het Kwartaalbericht juni 2007 downloaden.

Bron: Rabobank, 12-06-2007