Subsidies geen wondermiddel voor meer woningen

Ook bestaat er een groot risico dat subsidies de grondprijzen opdrijven. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB). Tegelijkertijd kunnen subsidies wel helpen in situaties waar de bouw anders niet rendabel is.

Hogere grondprijzen

De huidige beperkte reactie van woningbouw op prijsstijgingen vergroot het risico dat subsidies voornamelijk resulteren in hogere grondprijzen. In dat geval komen de subsidies vooral terecht bij grondbezitters, in plaats van woningzoekenden. Om dit risico te verminderen en de doelmatigheid van subsidies te verbeteren is het raadzaam subsidies te combineren met aanvullend  grondbeleid. Bijvoorbeeld door de waardestijging te belasten met een heffing voor grondeigenaren.
Daarnaast is het belangrijk dat duidelijk is dat subsidies tijdelijk zijn, omdat tijdelijke subsidies minder effect hebben op de grondprijzen dan structurele subsidies. Dit komt doordat subsidies, waarvan verwacht wordt dat ze ook in de toekomst beschikbaar zijn, structureel de waarde van grond verhogen.

Kansrijkere subsidies

In de huidige opgaande woningmarkt kunnen subsidies vooral helpen in situaties waar de bouw niet rendabel is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer gereguleerde huren de bouwkosten niet dekken, terwijl er wel voldoende vraag naar de woningen is. Ook kunnen subsidies helpen wanneer gemeenten onvoldoende middelen hebben om bij te dragen aan de benodigde publieke voorzieningen zoals wegen. In dergelijke situaties kan een subsidie, die het verschil tussen kosten en opbrengsten overbrugt, de bouw stimuleren.  

Ook subsidies die gericht zijn op het veranderen van de samenstelling van de woningvoorraad, kunnen effectief zijn. Door bijvoorbeeld te sturen op kleinere woningen die minder ruimte in beslag nemen, kan dit ook tot een toename van het totale woningaanbod zorgen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij subsidies voor splitsingen en optoppen.  

Als er een neergaande markt is, zijn woningbouwsubsidies ook effectiever. Subsidies kunnen in dat geval ervoor zorgen dat bouwprojecten toch doorgang vinden. Dit is eenvoudiger te realiseren dan het opschalen van de bouwcapaciteit dat wordt beoogd met subsidies in een opgaande markt.

Bron: CPB