FD: Fiscaal gunstig het echtelijk huis uit

“In ons land geven zo'n 86.000 stellen per jaar elkaar het jawoord. De man is dan gemiddeld 35 en de vrouw 32 jaar. Van alle huwelijken eindigt maar liefst 34 procent in echtscheiding. Maar er is ook goed nieuws. 'Slechts' vijftien procent van alle echtscheidingen verloopt in een sfeer van haat, nijd en eindeloze juridische procedures. De overige scheidenden kunnen ellende en geld besparen met (fiscaal) gunstige afspraken over de eventuele eigen woning. Ten eerste heeft de fiscus een overgangsregeling voor huiseigenaren die hun ex-partner (en kinderen) nog een tijdje in hun (gezamenlijke) woning laten bivakkeren. Nog maximaal twee jaar kan de vertrokken ex zijn (deel van het) huis fiscaal beschouwen als eigen woning. Hij mag dan de rente aftrekken over zijn (deel van de) hypotheek, terwijl hij zijn (deel van het) eigenwoningforfait fiscaal kan aftrekken als betaalde alimentatie. Deze echtscheidingsregeling schept ademruimte om een definitieve woonoplossing te vinden. De regeling geldt trouwens ook als de vertrokken partner de huiseigenaar is en zijn woning na vertrek aan zijn ex verhuurt, tipt het boek 100 Gouden Geldtips van Adriaan Hiele en Marjan Langbroek. De betaalde huur kan hij belastingvrij incasseren, ook als hij eigenwoningrente fiscaal aftrekt.

Vertrekt een partner vanaf 1 juli, dan kunnen de exen in het jaar van vertrek desgewenst nog het hele jaar elkaars fiscale partners blijven. Dat kan gunstig uitpakken, want fiscale partners mogen onder meer belastbare inkomsten of aftrekposten uit de eigen woning naar believen verdelen.

Bij echtscheiding wijst de rechter de woning toe aan één partner, meestal de moeder met kinderen. Ex-gelieven met een samenlevingscontract moeten overigens onderling uitmaken wie in het huis blijft. Komen ze er niet uit dan moeten ze de woning vaak verkopen. Een huis samen onverdeeld aanhouden, is geen optie, want na twee jaar vervalt de renteaftrek voor de vertrokken partner. Ook onhandig is dat latere verkoop de toestemming van beide ex-partners vereist. Meteen afrekenen, luidt het devies. Een nauwkeurige taxatie van de woning is daarbij belangrijk. De webpublicatie van EH oppert daarnaast vast te leggen dat de ex-partners de winst bij verkoop binnen een zekere tijd alsnog verdelen. Uiteraard kan een partner zijn huisaandeel nooit zomaar weggeven aan zijn ex. Over zo'n geste zou de laatste schenkingsrecht moeten betalen. Wel kan een ex-echtgenoot (deels) afzien van alimentatie in ruil voor het huis. Zo'n cadeautje valt wel onder de inkomstenbelasting, net als een alimentatieafkoopsom.

Een woning kan van één partner zijn of gezamenlijk bezit. Is de man eigenaar, maar wijst de rechter het huis toe aan de vrouw, dan dreigt de laatste 6 procent overdrachtbelasting te moeten betalen. Hiele en Langbroek beschrijven hoe je dat voorkomt. Vóór inschrijving in het echtscheidingsregister moet je door een notariële wijziging van de huwelijkse voorwaarden laten regelen dat de woning valt in een gemeenschap van goederen. Dat gezamenlijke bezit wordt voorts zo verdeeld dat de vrouw het huis krijgt. Die overdracht is vrij van overdrachtbelasting want bij een eigendomsverhouding tussen de 40 en 60 procent geldt geen overdrachtsbelasting over het deel van het huis dat je van je ex koopt. Op een huis van vier ton scheelt dat 24.000 euro.

Gaat een gezamenlijk huis over naar één partner, dan moet de laatste de ex uitkopen met geld, bezittingen of een hypotheekverhoging. De rente op zo'n verhoging is fiscaal geheel aftrekbaar. Wel wacht de bank het echtscheidingsconvenant af met een beslissing over de hypotheek. Daaruit blijkt of één partner wel genoeg leencapaciteit heeft. Wie extra hypotheek krijgt, moet waarschijnlijk naar de notaris voor een nieuwe hypotheekakte. 'Informeer dan meteen of je onder de Nationale Hypotheek Garantie kunt vallen wegens volledige herfinanciering bij (echt)scheiding', tipt EH. 'Dat scheelt rente.' De meeste geldverstrekkers rekenen overigens boeterente over het deel van de hypotheek dat wegens echtscheiding wordt afgelost. De ex die het huis niet krijgt of neemt, moet zorgen dat de bank zijn hoofdelijke aansprakelijkheid voor de hypotheekschuld schrapt. Dat kost soms een paar honderd euro.

De geldverstrekker kan ook schriftelijk verklaren dat de ex-partner uit de hypotheekakte wordt geschrapt. De notaris kan dan een royementsakte maken waarmee het Kadaster de hypothecaire registratie aanpast. Dat kost 100 tot 150 euro.

Extra aandacht vraagt een spaar- of beleggingsverzekeringshypotheek wegens de gezamenlijke levensverzekering. De partners verrekenen het daarin opgebouwde vermogen aan de hand van de afkoopwaarde. Is de polis een Kapitaalverzekering Eigen Woning (KEW), regel dan dat de partner die het huis niet neemt, van de polis verdwijnt als begunstigde van de uitkering. Anders valt de uitkering later in zijn box 1. Het kan gebeuren dat door echtscheiding de KEW-vrijstelling halveert (in 2005 maximaal 139.500 euro per belastingplichtige gedurende zijn leven). Is dat een probleem, laat dan de premie minimaliseren en vergaar de aflossing deels door zelf te sparen of te beleggen in box 3. Zorg ook voor aanpassing van aan de hypotheek verbonden polissen tegen de financiële gevolgen van overlijden, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid.

Dan de gevolgen van de bijleenregeling. Koopt één partner de andere helft van het gezamenlijke huis, waarvan beiden voor de helft eigenaar waren, dan krijgt de vertrekker de helft van de overwaarde in handen. Die overwaarde moet hij inbrengen als hij weer een woning koopt. Ook de duur van de renteaftrek wordt ingewikkelder, meldt de EH-brochure. Trok een vrouw tot de echtscheiding (vanaf 2001) 4 jaar lang 40 procent van de rente af en haar man 60%, dan mag zij bij het overnemen van de gehele hypotheek 60 procent van de rente nog 30 jaar aftrekken en 40 procent van de rente nog 26 jaar." Aldus het artikel in Het Financieele Dagblad.

Bron: Het Financieele Dagblad, 29-01-2005